République VII 514b-515c

Le mythe de la caverne (Glaucon; Socrate) (2)

Les prisonniers construisent leur savoir

Ὅρα τοίνυν παρὰ τοῦτο τὸ τειχίον φέροντας ἀνθρώπους (514c) σκεύη τε παντοδαπὰ ὑπερέχοντα τοῦ τειχίου καὶ ἀνδριάντας (515a) καὶ ἄλλα ζῷα λίθινά τε καὶ ξύλινα καὶ παντοῖα εἰργασμένα, οἷον εἰκὸς τοὺς μὲν φθεγγομένους, τοὺς δὲ σιγῶντας τῶν παραφερόντων.

Ἄτοπον, ἔφη, λέγεις εἰκόνα καὶ δεσμώτας ἀτόπους.

Ὁμοίους ἡμῖν, ἦν δ ΄ ἐγώ· τοὺς γὰρ τοιούτους πρῶτον μὲν ἑαυτῶν τε καὶ ἀλλήλων οἴει ἄν τι ἑωρακέναι ἄλλο πλὴν τὰς σκιὰς τὰς ὑπὸ τοῦ πυρὸς εἰς τὸ καταντικρὺ αὐτῶν τοῦ σπηλαίου προσπιπτούσας ;

Πῶς γάρ, ἔφη, εἰ ἀκινήτους γε τὰς κεφαλὰς ἔχειν ἠναγκασμένοι εἶεν διὰ βίου; (515b)

Τί δὲ τῶν παραφερομένων; οὐ ταὐτὸν τοῦτο;

Τί μήν;

Εἰ οὖν διαλέγεσθαι οἷοί τ ΄ εἶεν πρὸς ἀλλήλους, οὐκ αὐτὰ ἡγεῖ ἂν τὰ ὄντα αὐτοὺς νομίζειν ὀνομάζειν, <ὀνομάζοντας> ἅπερ ὁρῷεν;

Ἀνάγκη.

Τί δ ΄ εἰ καὶ ἠχὼ τὸ δεσμωτήριον ἐκ τοῦ καταντικρὺ ἔχοι; ὁπότε τις τῶν παριόντων φθέγξαιτο, οἴει ἂν ἄλλο τι αὐτοὺς ἡγεῖσθαι τὸ φθεγγόμενον ἢ τὴν παριοῦσαν σκιάν;

Μὰ Δί ΄ οὐκ ἔγωγ ΄ , ἔφη.

Παντάπασι δή, ἦν δ ΄ ἐγώ, οἱ τοιοῦτοι οὐκ ἂν ἄλλο τι (515c) νομίζοιεν τὸ ἀληθὲς ἢ τὰς τῶν σκευαστῶν σκιάς.

Πολλὴ ἀνάγκη, ἔφη.

Vocabulaire par ordre de fréquence :

fréquence 1 :

τὸ ἀληθές , οῦς : le vrai, la vérité

ἀναγκάζομαι : (ἠναγκασμένοι part parfait) je suis contraint de

ἀνάγκη (ἐστι) : c'est nécessaire, inévitable

βίος,ου (ὁ) : vie, moyens d'existence

διὰ +Γ : pendant, à travers, par

δια-λέγομαι : converser, discourir, discuter

εἰκός (ἐστιν) : c'est vraisemblable, logique ( οἷον εἰκός : expression : comme il est naturel -incise)

ἐργάζομαι: travailler, produire, fabriquer

ἡγέομαι,οῦμαι : conduire; penser, croire

ἦν δ ΄ ἐγώ : disais-je (incise)

νομίζω : penser, considférer comme

οἷός τ ΄ εἰμι : je suis capable de (3^ème pers : il est possible de…)

ὄντα (τά): les choses qui existent

τοίνυν : certes, donc

φέρω, οἴσω, ἤνεγκα (ἤνεγκον), ἐνήνοχα : porter

fréquence 2 :

ὁμοῖος , α, ον + D: semblable à

σιγάω,ῶ : se taire

fréquence 3 :

ἀτόπος, ος, ον : étrange, absurde

ὀνομάζω : nommer

ὁπότε : quand

πάρειμι : passer à côté, s'approcher de , se présenter

σκεῦος , ους (τό) : objet, attirail, équipement, mobilier

fréquence 4 :

δεσμωτήριον,ου (τό): la prison

κεφαλή,ῆς (ἡ) : la tête

παντάπασι : entièrement, absolument

προσ-πίπτω : se jeter contre , se projeter

φθέγγομαι : émettre un son, parler

ne pas apprendre :

ἀκίνητος , ος, ον : qui ne peut pas bouger, immobile

ἀνδριάς,άντος (ὁ): la statue

εἰκών, όνος (ἡ) : l'image, le tableau

εἰργασμένος,η,ον : participe parfait passif de ἐργάζομαι

ἠχώ,οῦς (ἡ) : l'écho

κατ-αντικρύ + G: en face de

λίθινος,η,ον : de pierre

ξύλινος,η,ον : de bois

παντοδαπός,ή,όν : de toutes sortes

παντοῖος,α,ον : de toute espèce

παρα-φέρω : porter le long de, faire défiler

σκευαστός,ή,όν : préparé, apprêté, fabriqué

σκιά,ᾶς (ἡ) : l'ombre

Τί μήν; comment pourrait-on dire autre chose? Point de doute!

ὑπερέχω + G : se tenir au-dessus de, s'élever au dessus de