La constitution de Solon

Πολιτείαν δὲ κατέστησε Σόλων καὶ νόμους ἔθηκεν ἄλλους, τοῖς δὲ Δράκοντος θεσμοῖς ἐπαύσαντο χρώμενοι πλὴν τῶν φονικῶν. Ἀναγράψαντες δὲ τοὺς νόμους εἰς τοὺς κύρβεις ἔστησαν ἐν τῇ στοᾷ τῇ βασιλείῳ καὶ ὤμοσαν χρήσεσθαι πάντες. Οἱ δ’ἐννέα ἄρχοντες ὀμνύντες πρὸς τῷ λίθῳ κατεφάτιζον ἀναθήσειν ἀνδριάντα χρυσοῦν, ἐάν τινα παραβῶσι τῶν νόμων· ὅθεν ἔτι καὶ νῦν οὕτως ὀμνύουσι. Κατέκλεισεν δὲ τοὺς νόμους εἰς ἑκατὸν ἔτη καὶ διέταξε τὴν πολιτείαν τόνδε τὸν τρόπον. Τιμήσασι διεῖλεν εἰς τέτταρα τέλη, εἰς πεντακοσιομέδιμνον καὶ ἱππέα καὶ ζευγίτην καὶ θῆτα. Καὶ τὰς μὲν ἀρχὰς ἀπένειμεν ἄρχειν ἐκ πεντακοσιομεδίμνων καὶ ἱππέων καὶ ζευγιτῶν, τοὺς ἐννέα ἄρχοντας καὶ τοὺς ταμίας καὶ τοὺς πωλητὰς καὶ τοὺς ἕνδεκα καὶ τοὺς κωλακρέτας, ἑκάστοις ἀνάλογον τῷ μεγέθει τοῦ τιμήματος ἀποδιδοὺς τὴν ἀρχήν. Τοῖς δὲ τὸ θητικὸν τελοῦσιν ἐκκλησίας καὶ δικαστηρίων μετέδωκε μόνον. Ἔδει δὲ τελεῖν πεντακοσιομέδιμνον μὲν ὃς ἂν ἐκ τῆς οἰκείας ποιῇ πεντακόσια μέτρα τὰ συνάμφω ξηρὰ καὶ ὑγρά, ἱππάδα δὲ τοὺς τριακόσια ποιοῦντας, ὡς δ’ ἔνιοί φασι, τοὺς ἱπποτροφεῖν δυναμένους. Ζευγίσιον δὲ τελεῖν τοὺς διακόσια τὰ συνάμφω ποιοῦντας· τοὺς δ’ἄλλους θητικόν, οὐδεμιᾶς μετέχοντας ἀρχῆς.

Vocabulaire dans l’ordre du texte :

καθίστημι : établir

παύομαι + participe : cesser de

Δράκων, οντος (ὁ) : Dracon (VIIème siècle)

χράομαι +D (futur χρήσομαι) : se servir de

θεσμός,οῦ (ὁ) : la loi

φονικός,ή,όν : qui concerne le meurtre

ἀνα-γράφω ( futur -ψω) : inscrire

κύρβεις εων (οἱ) : les tables de la loi

στοά, ᾶς (ἡ) : le portique

ὄμνυμι ( ὤμοσα) : jurer, prêter serment

κατα-φατίζω : affirmer

κατα-τίθημι : ériger, consacrer

ἀνδριάς, άντος (ὁ) : la statue

παρα-βαίνω : transgresser, violer, enfreindre

κατα-κλείω : enfermer, assujettir, fixer

ἑκατόν : cent

δια-τάσσω : ranger, répartir

πολιτεία,ας (ἡ) : le corps des citoyens, le corps civique, l’ensemble des citoyens (ici) ; la constitution

τρόπος,ου (ὁ) : la manière

τίμημα, ατος (τό) : prix, valeur, revenu

δι-αιρέω (διεῖλον) : diviser

τέτταρα : quatre

τέλος,ους (τό) : la partie, la classe, la catégorie

ἀπο-νέμω (ἀπένειμα) : attribuer

ταμίας, ου (ὁ) : l’intendant, le trésorier

πωλητής,οῦ (ὁ) : le polète (magistrat chargé d’affermer les revenus publics)

κωλακρητής, οῦ (ὁ) : le kolakrète (officier chargé de percevoir les frais de justice, et d’affecter l’argent au service du culte)

ἀνάλογος, ος, ον +D : en rapport avec, correspondant à

θητικόν, οῦ (τό) : ma classe des ‘thètes », des citoyens pauvres ; l’impôt des « thètes »

τελέω,ῶ : acquitter, payer, verser

μετα-δίδωμι + G : attribuer

συνάμφω : (indéclinable) les 2 ensemble

πεντακόσιοι,αι,α : cinq cents

μέτρον,ου (τό) : la mesure (le médimne : à peu près 52 litres ; le métrète : à peu près 39 litres)

ξηρός,ά,όν : sec

ὑγρός,ά,όν : liquide

ἱππάς, άδος : adj : de chevalier

τριακόσιοι,αι,α : trois cents