514b515c la construction du faux savoir
raisonner à partir de fausses sensations
République VII 514b-515c
Le mythe de la caverne (Glaucon; Socrate) (2)
Les prisonniers construisent leur savoir
Ὅρα τοίνυν παρὰ τοῦτο τὸ τειχίον φέροντας ἀνθρώπους (514c) σκεύη τε παντοδαπὰ ὑπερέχοντα τοῦ τειχίου καὶ ἀνδριάντας (515a) καὶ ἄλλα ζῷα λίθινά τε καὶ ξύλινα καὶ παντοῖα εἰργασμένα, οἷον εἰκὸς τοὺς μὲν φθεγγομένους, τοὺς δὲ σιγῶντας τῶν παραφερόντων.
Ἄτοπον, ἔφη, λέγεις εἰκόνα καὶ δεσμώτας ἀτόπους.
Ὁμοίους ἡμῖν, ἦν δ ΄ ἐγώ· τοὺς γὰρ τοιούτους πρῶτον μὲν ἑαυτῶν τε καὶ ἀλλήλων οἴει ἄν τι ἑωρακέναι ἄλλο πλὴν τὰς σκιὰς τὰς ὑπὸ τοῦ πυρὸς εἰς τὸ καταντικρὺ αὐτῶν τοῦ σπηλαίου προσπιπτούσας ;
Πῶς γάρ, ἔφη, εἰ ἀκινήτους γε τὰς κεφαλὰς ἔχειν ἠναγκασμένοι εἶεν διὰ βίου; (515b)
Τί δὲ τῶν παραφερομένων; οὐ ταὐτὸν τοῦτο;
Τί μήν;
Εἰ οὖν διαλέγεσθαι οἷοί τ ΄ εἶεν πρὸς ἀλλήλους, οὐκ αὐτὰ ἡγεῖ ἂν τὰ ὄντα αὐτοὺς νομίζειν ὀνομάζειν, <ὀνομάζοντας> ἅπερ ὁρῷεν;
Ἀνάγκη.
Τί δ ΄ εἰ καὶ ἠχὼ τὸ δεσμωτήριον ἐκ τοῦ καταντικρὺ ἔχοι; ὁπότε τις τῶν παριόντων φθέγξαιτο, οἴει ἂν ἄλλο τι αὐτοὺς ἡγεῖσθαι τὸ φθεγγόμενον ἢ τὴν παριοῦσαν σκιάν;
Μὰ Δί ΄ οὐκ ἔγωγ ΄ , ἔφη.
Παντάπασι δή, ἦν δ ΄ ἐγώ, οἱ τοιοῦτοι οὐκ ἂν ἄλλο τι (515c) νομίζοιεν τὸ ἀληθὲς ἢ τὰς τῶν σκευαστῶν σκιάς.
Πολλὴ ἀνάγκη, ἔφη.
Vocabulaire par ordre de fréquence :
fréquence 1 :
τὸ ἀληθές , οῦς : le vrai, la vérité
ἀναγκάζομαι : (ἠναγκασμένοι part parfait) je suis contraint de
ἀνάγκη (ἐστι) : c'est nécessaire, inévitable
βίος,ου (ὁ) : vie, moyens d'existence
διὰ +Γ : pendant, à travers, par
δια-λέγομαι : converser, discourir, discuter
εἰκός (ἐστιν) : c'est vraisemblable, logique ( οἷον εἰκός : expression : comme il est naturel -incise)
ἐργάζομαι: travailler, produire, fabriquer
ἡγέομαι,οῦμαι : conduire; penser, croire
ἦν δ ΄ ἐγώ : disais-je (incise)
νομίζω : penser, considférer comme
οἷός τ ΄ εἰμι : je suis capable de (3ème pers : il est possible de…)
ὄντα (τά): les choses qui existent
τοίνυν : certes, donc
φέρω, οἴσω, ἤνεγκα (ἤνεγκον), ἐνήνοχα : porter
fréquence 2 :
ὁμοῖος , α, ον + D: semblable à
σιγάω,ῶ : se taire
fréquence 3 :
ἀτόπος, ος, ον : étrange, absurde
ὀνομάζω : nommer
ὁπότε : quand
πάρειμι : passer à côté, s'approcher de , se présenter
σκεῦος , ους (τό) : objet, attirail, équipement, mobilier
fréquence 4 :
δεσμωτήριον,ου (τό): la prison
κεφαλή,ῆς (ἡ) : la tête
παντάπασι : entièrement, absolument
προσ-πίπτω : se jeter contre , se projeter
φθέγγομαι : émettre un son, parler
ne pas apprendre :
ἀκίνητος , ος, ον : qui ne peut pas bouger, immobile
ἀνδριάς,άντος (ὁ): la statue
εἰκών, όνος (ἡ) : l'image, le tableau
εἰργασμένος,η,ον : participe parfait passif de ἐργάζομαι
ἠχώ,οῦς (ἡ) : l'écho
κατ-αντικρύ + G: en face de
λίθινος,η,ον : de pierre
ξύλινος,η,ον : de bois
παντοδαπός,ή,όν : de toutes sortes
παντοῖος,α,ον : de toute espèce
παρα-φέρω : porter le long de, faire défiler
σκευαστός,ή,όν : préparé, apprêté, fabriqué
σκιά,ᾶς (ἡ) : l'ombre
Τί μήν; comment pourrait-on dire autre chose? Point de doute!
ὑπερέχω + G : se tenir au-dessus de, s'élever au dessus de